Het was zo fijn dat ik het moment moest vastleggen.
De dag dat Elroy stierf was het warm.
‘s Ochtends had hij nog voor een luttele 10 seconden zijn ogen opengedaan. Het was zijn verjaardag, een dag die hij wilde halen en op wilde sterven. We hebben hem alle drie kunnen feliciteren en toen viel hij weer weg. Ik weet zeker dat zijn ogen opengingen zodat hij bewust de felicitaties mee kon krijgen. Het laatste doel wat hij moest halen. De rest van de dag was hij niet meer bij kennis geweest.
De dagen ervoor was hij ook al meerdere keren weggevallen. Volgens de huisarts had het te maken met de opname van het zuurstof. Ook al kreeg hij via verschillende apparaten 30 liter per minuut in zijn longen geblazen, het lichaam nam de zuurstof nog amper op. Zo weinig dat het niet meer mogelijk was om wakker te blijven. Je valt als het ware in een soort van coma. Buiten liep de temperatuur al snel op. Het was snikheet die dag. Volgens mij werd het uiteindelijk een graad of 28. In de woonkamer waar zijn bed stond wist ik het zo’n 22 graden te houden. Het voelde daar aanzienlijk aangenamer dan buiten.
Zijn euthanasie stond gepland voor 9 uur ’s avonds.
Toen we dit gepland hadden met de arts, waren we in de veronderstelling dat hij tot zijn euthanasie gewoon bij kennis zou zijn.
Dat ik ’s avonds eerst de jongste naar bed zou brengen om vervolgens samen met de oudste nog wat te drinken en zo richting het einde te gaan.
Het liep totaal anders, wat duurde die dag lang.
Terwijl de jongste die dag voornamelijk zich achter een beeldscherm heeft vermaakt, zat ik samen met de oudste in de tuin te wachten. Wachten op zijn dood. Het leek wel alsof we niets anders konden. Om het half uur deden we een controle rondje bij Elroy. Keken we of de zak van zijn katheter geleegd moest worden en of hij liep te zweten als een otter. Niet dat hij het dan te warm had. Nee dat was het enige signaal wat zijn lichaam nog kon afgeven om te laten zien dat hij het benauwd had. Zodra hij heftig begon te transpireren, mocht ik nog extra bij drukken op zijn morfine infuus, om zo het benauwde gevoel te onderdrukken.
Eindelijk…. Eindelijk het was 9 uur.
De jongste lag nog steeds niet op bed, maar wat maakte het uit. De dag verliep toch al niet zoals we het van te voren hadden gepland. Toen ik de huisarts zag aanlopen heb ik de jongste naar boven gestuurd. Ik vond niet dat hij op 5-jarige leeftijd mee moest krijgen hoe zijn vader aan zijn einde kwam. Dat hij ging sterven wist hij, maar de exacte procedure zou niets voor hem toevoegen. De dood was al een vreemd concept laat staan euthanasie. En ik was zelf niet toe aan al die vragen die erbij zouden komen. Want tot op de dag van vandaag is dat ventje nog steeds niet uit de “waarom” fase.
De oudste bleef erbij. Hij was 16, voor hem zou erbij blijven tijdens de euthanasie juist wel iets toevoegen. Dit hadden we immers ook al afgesproken. Terwijl de arts de injecties toediende, zaten wij bij Elroy op het bed. Omringd door onze liefde kon hij eindelijk gaan, zijn kapotte lichaam verlaten en het pad bewandelen wat na het leven komt. Want heel eerlijk, niemand weet wat er gebeurt als je doodgaat. Ik geloof niet dat het in een keer stopt. Dat enkel dit leven hier is wat we doen. Het lijkt me eerder een fase.
Nadat de huisarts het vastgesteld dat hij was overleden, haalde ik de jongste op van boven en kregen wij met ons drieën even de tijd om afscheid te nemen. Nadat wij onze tijd hadden gekregen en de patholoog-anatoom was geweest om te zien of de huisarts alles had gedaan volgens het boekje, konden we beginnen met de laatste verzorging. De artsen waren net vertrokken en niet veel later waren daar twee mannen (broers van elkaar) van de uitvaartonderneming.
Met alles mochten we meehelpen.
Ik heb zijn gezicht nog een keertje geschoren, meegeholpen met het ontkoppelen van alle slangen en hier een daar even een frisse vochtige doek over zijn lichaam gehaald. De katheter en het infuus werden verwijderd door een van de broers. Vervolgens hebben ze mij geholpen met het omkleden van Elroy. Zijn shirt die hij al een paar dagen aan had hebben we uitgetrokken. De vieze sokken gingen ook uit en zijn mooie witte pak hebben we bij hem aangedaan. Toen hij volledig verzorgd en wel erbij lag in zijn witte pak, viel er een last van mijn schouders.
Ik hoefde me geen zorgen meer te maken om hem.
Hij lag er zo vredig bij. Voor het eerst sinds lange tijd heerste er een rust. En wat was het fijn om die rust te voelen. Het was zo fijn dat ik het moment moest vastleggen. Snel pakte ik mijn camera en maakte ik foto’s. Foto’s waar ik nu nog steeds met enige regelmaat even naar kijk. Foto’s van hem alleen, van de details die hij had. Zijn tattoos, zijn lange piano vingers, maar ook foto’s samen met zijn zoons. Die nog even moesten knuffelen met hun vader en moesten aanraken, voor dat hij in de kist naar het uitvaartcentrum werd gereden. Foto’s die ik voor altijd zal koesteren en waarvan meerdere back-ups zijn gemaakt, zodat ik ze nooit zal kwijtraken.
Na het lezen van dit blog, kan ik me heel goed voorstellen dat je er wat over te vertellen hebt. Gebruik het veld hieronder. Alle berichten krijg ik ook per mail binnen. Ik lees ze allemaal en reageer bijna altijd per mail terug.
Reactie plaatsen
Reacties
Lieve Daphne,
Na het lezen van je verhaal en ook al enigszins voordien begrijp/begreep ik dat er en gevoel van rust over jou heen viel. Het was goed op dat moment en die manier. Jij had er alles aan gedaan dat je kon doen. Elroy was verlost van het lichaam dat hem erg in de weg zat en er viel een last van je schouders.
Je hebt het weer treffend beschreven.
Liefs, Ineke
En weer huil ik om je blog omdat het verdriet en de rust zo herkenbaar zijn ..
En elke keer kom jij een stukje verder emt het verwerken van je verlies.
Mooi geschreven en zo verdrietig,
respect
Prachtig hoe je dit hebt geschreven. Het is ook erg leerzaam. Ik heb zelf nog nooit hoeven ervaren hoe het allemaal rond zo'n gebeurtenis gaat. Er eerst een taboe op en het is erg privé. Daarom des te knapper dat je dit deelt. Details zoals de temperatuur die dag zal je nooit meer vergeten. Dat is wel herkenbaar want dat past heel erg bij een trauma (want dat is het verliezen van een dierbare absoluut).
Je zou zeggen dat het vanzelfsprekend is om je met niets dan respect te uiten over hem, maar de manier waarop je dat doet verdient veel bewondering en lof vind ik.
Wat heb je dat mooi beschreven en wat een mooie foto er bij!om te koesteren.
Mijn man overleed na 4 dagen palliatieve sedatie, longontsteking.
Vlak na zijn overlijden zag je een gewelddadige rust over hem komen. Ik was zo blij voor hem dat hij kennelijk iets waarnam na zijn dood.
Ik heb ook de foto’s nog. Zijn kist stond 5 dagen naast mijn bed zodat ik aldoor even kijken kon. Zo kon ik het afscheid verzachten.
Lieve Daphne, veel sterkte voor jou en je gezin!
Cis